Een stuk over druk die we onszelf opleggen en druk die we op elkaar uitoefenen.
Voor Metafoor door Pia Govaerts in 2003.
“Druk-druk-druk-druk”
“ ik lijk wel een pincode…”
Het valt niet mee om in deze drukke, ‘moderne’ tijden te ontdekken welk tempo echt bij ons past. Vaak beginnen we daar pas over na te denken na een (lange!) reeks tegenslagen. We zoeken een evenwicht. Tussen wat we ‘moeten’ doen en ‘willen’ doen. We doen het nodige om ons dagelijks leven vlot te laten verlopen, brood op de plank te hebben, lief te hebben en ‘erbij’ te horen. Daarnaast, in onze vrije tijd, doen we wat we verlangen. Proberen we onze dromen te laten uitkomen. Liefst zoveel mogelijk. Want misschien hebben we maar één leven…en lege dromen bederven een potentieel rijke realiteit.
Zijn deze tijden echt zo druk? Of berust dit idee slechts op projectie en maken we het onszelf druk? Als ik de teksten van Protagoras, Plato, Homerus en Socrates lees, dan gaat het in de Oudheid óók over verontrustende maatschappelijke ontwikkelingen en stroomversnellingen in de toenmalige geschiedenis.
“De mens is de maat van alle dingen”, zegt Protagoras met zijn agnostische achtergrond. (1) We kunnen de verschijselen niet echt helemaal kennen. We kunnen wel onszelf leren kennen.
Misschien klopt het cliché niet dat onze tijd zoveel complexer is dan voorgaande tijden? Maar hoe komt het dan dat we het toch zo druk hebben?
“Ik heb het druk”, is zelfs een normaal antwoord geworden op de vraag: “Hoe gaat het ermee?” Drukte is routine geworden. Als we maar hard genoeg werken dan komt alles wel in orde, en als het niet in orde komt dan hebben we toch ALLES gedaan wat we konden. Dit is ons dilemma: er zijn bronnen van stress en onzekerheid in het leven van ons allemaal en we nemen onze toevlucht tot routine als manier om het hoofd boven water te houden. Maar teveel routine is dodelijk voor onze creativiteit!
Mira Kirschenbaum schrijft over de ‘gerieflijkheidsfactor’. “We werken ons de sleur in door onze behoefte aan veiligheid. Hoe meer we ontdekken over hoe we ons veilig kunnen voelen, des te meer gaan we het smalle platgetreden pad bewandelen waar we altijd dezefde dingen doen, dezelfde dingen zeggen en op dezelfde manier reageren. Alles wordt zeer gerieflijk…maar ook saai en voorspelbaar.”(2)
Onze ontevredenheid stijgt desondanks de hoge gerieflijkheid en we voelen ons niet zo gelukkig. Daardoor stijgt onze emotionele overdruk en leggen we onszelf nog meer druk op om ‘terug gelukkig’ te worden. Misschien gaan we zelfs anderen onder druk zetten om nog sneller ons geluk en onze levenslust te hervinden…
Laatst had ik afgesproken om op zaterdagmiddag met een vriendin naar Antwerpen te gaan. We kwamen elk apart met de wagen naar de stad en zouden elkaar ontmoeten in een cafeetje. Het was een zonnig winterse dag, alles leek veelbelovend…maar draaide uit op een conflict met mijn vriendin. Ik had namelijk besloten dat ik dwars door de stad naar haar toe zou rijden omdat dat in vogelvlucht het kortste was en omdat de dame in de nieuwe gps dat voorstelde. Het was zes jaar geleden dat ik nog met de wagen in de Antwerpse binnenstad gereden had… en ik probeerde mijn wagen te parkeren in de buurt van de Groenplaats. Géén parkeerplaats te vinden in de straten. De ene na de andere straat bleek veranderd in eenrichtingsstraat en bracht mij telkens opnieuw in grote lussen wég van de Groenplaats. De ene na de andere parkeergarage bleek volzet. Ik wilde met mijn gsm naar de gsm van mijn vriendin bellen om te zeggen dat ik grote vertraging opliep. Ik kon haar niet bereiken…Toen ik eindelijk aankwam in het cafeetje,ongeveer 40 minuten te laat, had de ober een bericht van haar voor me:’Ze was terug naar huis gegaan want ze had haar gsm niet bij en ze kwam niet meer terug.’
Toen ik haar enkele uren later toch kon bereiken was ze nog heel boos op me. En teleurgesteld. En ik voelde me door haar ongelooflijk onder druk gezet…
Die avond zat ik het hele gebeuren te overdenken en plots besefte ik dat ik zoiets met een mannelijke vriend waarschijnlijk nooit zou meemaken! Een man zou zich realiseren dat hij zonder gsm geen info van mij kàn krijgen. Een man zou de feiten op een rijtje zetten: het is zaterdagmiddag dus heel druk in de stad èn we hebben een meeting point om op elkaar te wachten dus we zitten lekker droog. Een man zou een oplossing bedenken. Dat doen mannen al sinds de oertijd! Info verzamelen, feiten op een rij zetten en -al dan niet in stilte- een oplossing bedenken.
Vrouwen reageren meestal anders: ‘Er loopt iets fout in de afspraak dus er loopt iets fout in de emoties. En hoe zit het met de relatie? Kunnen we elkaar nog wel vertrouwen? Daar moeten we eens over praten!’Of is het beter om ons terug te trekken ergens waar het wél veilig is? Daar moeten we eens over praten met iemand anders!’
Dit doen vrouwen al sinds de oertijd.
Hoe komt het dat vrouwen dikwijls zo streng zijn voor zichzelf, en voor elkaar?
Vrouwen staan toch zo al onder enorme druk?! Het kan dan wel waar zijn dat vrouwenhersenen gemiddeld beter kunnen multitasken maar het moet toch ook gezegd worden dat je daar ontzettend moe van kan worden! Hoe kunnen we onszelf afleren alles zo perfect te willen doen? Hoe moet je afleren te people pleasen? Hoe voorkom je dat je in emotionele wedstrijden terechtkomt?
We weten uit de neuropsychologie dat mannenhersenen heel anders reageren dan vrouwenhersenen op dezelfde gebeurtenissen zoals ontrouw, dood van een belangrijke naaste, concurrentie, leiderschap, dagelijkse problemen,…
Over de neuropsychologische verschillen tussen man en vrouw, weet Margriet Sitskoorn interessante dingen te melden: “Op de eerste plaats, voor al diegenen die denken dat mannen en vrouwen hetzelfde zijn, hetzelfde willen en hetzelfde doen: vergeet het maar. Emancipatie is een mooi woord met een mooie betekenis maar het is ontsproten aan totaal andere hersengebieden dan de gebieden die door de eeuwen heen ontwikkeld zijn om bijvoorbeeld snel informatie over mogelijke ontrouw te verwerken. En het zijn met name deze gebieden die ons gedrag bepalen ten aan zien van de dingen waarvan we denken dat ze er echt toe doen.(…)Maar laat je hierdoor vooral niet ontmoedigen, want dan verandert er nooit iets. Denk iedere keer opnieuw aan de onderliggende mechanismen als je emoties je gedrag weer volledig in een richting sturen die je eigenlijk niet wenst. Wees rebels met andere delen van je brein. Ga ertegenin, keer op keer, en schrijf geschiedenis door de evolutie zelf te sturen.”(3)
Ik denk dat we moeten voorkomen dat we onzelf gek maken.
Druk of niet druk, neuropsychologisch automatisme of nieuwe evolutie, traditioneel of geëmancipeerd, boos worden of terugtrekken, sleur of vernieuwing, sporten of mediteren…
ik denk dat een mens nooit zo vast zit als hij zelf denkt.
Om onze hersenen terug ontvankelijk te maken om creatief bezig te zijn, is het al genoeg als je per dag één ding doet dat je nog nooit eerder op die manier gedaan hebt. Bijvoorbeeld, als je op een werk- en schooldag gewoonlijk ’s morgens de wekker laat aflopen, kan je afspreken dat je elkaar wekt met een vrolijk gezongen KUKELEKUU. Bijvoorbeeld, tijdens een wandeling kan je je omdraaien en achteruitstappend de volgende 50m afleggen.
Het brein heeft behoefte aan liefde, aandacht, speelsheid, nieuwe ontdekkingen en warme contacten. Een klein kind dat niet wordt aangeraakt gaat dood…
Ik denk dat we een weg kunnen vinden, willen vinden, mogen vinden naast de valkuilen van een druk leven. Hoop voedt creativiteit. Mannen én vrouwen hebben deugd van warmte, hoop, betrokkenheid…
Dagelijks maak ik mee in mijn praktijk dat mensen terug creatief worden als ik mijn oprechte belangstelling in hen stel. Dagelijks maak ik mee dat de cliënten kunnen ontspannen als ik hen vertel dat ze best fouten mogen maken want dat ze anders niets gaan bijleren. De druk glijdt bijna zichtbaar van hen af…
We kùnnen met elkaar en voor onszelf uitzoeken hoe we (terug) in evenwicht geraken met de verschillende belangrijke levensdoelen die we onszelf stellen. Dan verdwijnt ons gevoel van overdruk vanzelf. Dan zijn we in staat om ontspannen en liefdevol aandacht te kunnen geven aan verschillende gebeurtenissen tegelijk.
Na een lange en moeilijke innerlijke reis, weten we dan eindelijk wat goed voor ons is. De wereld is vol van opties. We kunnen kiezen voor een vol leven.
Maar ook voor een vervuld leven.
(1) Group De Agostini SpA, ‘Wereldgeschiedenis.Deel 2’, Novara, (2007) p.484
(2) Kirschenbaum Mira, ’Vrouwen&liefde’, Archipel, Amsterdam, (1999) p.180-181-238
(3) Sitskoorn Margriet, Psyche&brein nr 6, (2007) p.47
